این روزها جدیدترین بازدیدکننده‌ی بین ستاره‌ای منظومه شمسی ما، دنباله‌دار 2 آی بوریسف (2I/Borisov) است که برایمان بسیار آشنا به نظر می‌رسد. مطالعه‌ی جدیدی که در مورد این دنباله‌دار انجام شده؛ به وسیله‌ی جزئیاتی مانند اندازه هسته و توزیع گاز، نشان داده‌است که این دنباله‌دار، شباهت چشمگیری به اجرام یخی معمول در قسمت بیرونی منظومه شمسی دارد.

در اواخر ماه آگوست، ستاره‌شناس آماتور، گنادی بوریسف (Gennady Borisov)، جسمی را در آسمان مشاهده کرد که در حال حرکت بود. مشاهدات بعدی در مورد سرعت و مسیر حرکت جسم، نشان داد که این دنباله‌دار از خارج منظومه شمسی آمده‌است.

جرمی که اکنون به‌عنوان دنباله‌دار 2 آی بوریسف می‌شناسیم؛ دومین جرم بین‌ستاره‌ای است که تاکنون توسط ستاره‌شناسان شناسایی شده‌است. اولین بازدیدکننده‌ی بین‌ستاره‌ای اوموآموآ نام دارد که بیشتر شبیه یک سیارک است تا یک دنباله‌دار. اما بوریسف به دلیل دنباله‌ای که دارد؛ ظاهر آشناتری را از خود برایمان به نمایش گذاشته‌است.

مایکل دراهوس (Michał Drahus) از دانشگاه جاگیلونیان لهستان، گفته‌است: «تا به امروز فکر می‌کردیم که دنباله‌دار بوریسف مانند سایر دنباله‌دارهای مشاهده شده در منظومه‌­ی ما، متعلق به منظومه‌ی شمسی است و تنها از طریق مدارش، توانستیم دریابیم که منشا خارجی دارد. دنباله‌دار بوریسف، با ویژگی‌های آشنایی که دارد؛ به ما نشان می‌­دهد که در اطراف ستارگان دیگر نیز، امکان تشکیل ستاره‌های دنباله‌دار مشابه دنباله‌دارهای منظومه شمسی وجود دارد».

دراهوس با همکاری پیوتر گوزیک (Piotr Guzik) از جاگیلونیان، توانستند این جرم را در اوایل ماه سپتامبر با تلسکوپ 8.2 متری جمینی شمالی در هاوایی و تلسکوپ 4.2 متری ویلیام هرشل در جزایر قناری مشاهده کنند.

این دو، تلسکوپهای ایده‌آلی برای مطالعه‌ی بوریسوف بودند؛ زیرا با این که ستاره دنباله دار نزدیک افق دیده می‌شد؛ می‌توانستند به کمک این تلسکوپ‌ها آن را در ارتفاع کم مشاهده کنند. دراهوس همچنین خاطرنشان كرد كه ابزارآلات رصدی «به خوبی مدیریت می‌شدند» و همین امر باعث شد تا تکنسین‌ها بتوانند به سرعت به درخواست رصد غیرمنتظره‌ی اخترشناسان پاسخ دهند. این دنباله‌دار به صورت قابل توجهی مشابه دنباله‌دارهای منظومه شمسی است

دهه‌هاست که ستاره شناسان آسمان را برای پیدا کردن دنباله‌داری که از خارج منظومه شمسی آمده‌باشد جستجو کرده‌اند. انتظار می‌رود که در سال‌های پرتلاطم اولیه‌ی شکل‌گیری سیارات، مقدار قابل ‌توجهی مواد از این سیستم در حال شکل‌گیری به بیرون پرتاب شده‌باشد.

احتمالا بیشتر این مواد پرتاب شده، در اطراف یک سیستم، به صورت اجرامی یخی شروع به شکل‌گیری می‌کنند و به شکل ضعیفی تحت تاثیر جاذبه‌ی ستاره‌ی میزبان خود قرار دارند. هنگامی که سیارات جوان در مدارهای مختلفی قرار می‌گیرند؛ این مواد را پراکنده کرده و بیشتر آنها را از سیستم ستاره‌ای خود به بیرون می‌فرستند.

با این وجود ما ده‌ها سال، تنها موفق به مشاهده‌ی دنباله‌دارهایی می‌شدیم که متعلق به منظومه‌ شمسی بودند. تا اینکه در سال ۲۰۱۷، ستاره‌شناسان سراسر جهان تلسکوپ خود را به سوی جرم عجیبی نشانه رفتند که در نهایت « اوموآموآ» نام گرفت. بر خلاف بوریسوف، هیچ فعالیتی که نشان دهنده‌ی ماهیت یک دنباله‌دار باشد؛ در اوموآموآ یافت نشد. همچنین ویژگی‌هایی که داشت؛ شبیه به ویژگی‌های اجرام میان‌ستاره‌ای بود.

کشف اوموآموآ باعث شد که ستاره‌شناسان به کشف اجرام دیگری از خارج منظومه شمسی خوشبین شوند. حتی با وجود داده‌های به روز شده، ستاره‌شناسان انتظار ورود یک جرم بین‌ستاره‌ای دیگر را تا سال‌های بعد از سال 2022 نداشتند.

قرار است تلسکوپ بزرگ نقشه‌برداری سینوپتیک (LSST) نیز در همین سال، شروع به فعالیت‌های علمی کند. LSST یک تلسکوپ میدان دید وسیع است که هر سه روز تمام آسمان را بررسی می‌نماید. مطمئنا تنها دو سال پس از اولین مشاهده‌ی یک جرم بین ستاره‌­ای، هیچ‌کس انتظار کشف جرم دوم را نداشت.

دنباله‌دار بوریسف، هر چیزی بود که اوموآموآ نبود. در اولین بررسی‌ها به نظر می‌رسید بیشتر شبیه یک سیارک باشد؛ چون فعالیتی در داخل آن دیده نمی­‌شد. اما بوریسف دنباله‌ا­ی دارد که آن را تبدیل به یک دنباله­‌دار می ­کند. به دلیل فعالیت و نزدیک شدن دائمی آن به زمین و خورشید، بوریسف درخشان و پرنور است (در حال حاضر قدری برابر 16 دارد). اما اوموآموآ کم نور بود (هرگز از حدود قدر 20 تجاوز نکرد).

مهم‌تر از همه،  اوموآموآ فقط به مدت چند هفته قابل مطالعه بود و پس از آن به قدری کم‌نور شد که حتی  توسط تلسکوپ فضایی هابل نیز قابل دیدن نبود. اما دنباله‌دار بوریسف، برای ماه‌ها قابل رویت خواهدبود و به این ترتیب امکان مشاهده‌های دقیق‌تری را برای ستاره‌شناسان فراهم می‌کند.

بر اساس مشاهدات جدید، هسته‌ی بوریسف، شعاعی حدود 1 کیلومتر دارد که تقریبا هم‌اندازه­ با هسته‌ی دنباله‌دارهای منظومه شمسی است. این هسته با غبار و  گاز احاطه شده‌است. موادی که از آن خارج می‌شود؛ با سرعتی مشابه مواد خارج‌شونده از دنباله‌دارهای منظومه شمسی حرکت می‌کند و بدین ترتیب فرآیند مشابهی را نیز نشان می‌دهد. دراهوس در این‌باره می‌گوید: «بوریسف ظاهری شبیه به دنباله‌دارهای منظومه شمسی دارد».

مطالعات آینده

تیم گوزیک، تنها گروهی نیست که تلسکوپ‌های خود را به طرف این دنباله‌دار تنظیم کرده‌است. بلکه اخترشناسان در سراسر جهان آن را مشاهده کرده‌اند و تا زمانی که قابل مشاهده باشد این کار را ادامه خواهند داد. بسیاری از این مشاهدات، در مقالاتی در سایت آرکایو موجود است.

منبع: Sky and Telescope